In alles wat we doen communiceren we met elkaar. Met en zonder woorden maken we contact en delen we informatie, belevenissen en herinneringen. Dementie is in dit proces vaak een spelbreker. Het maakt communicatie lastiger. We geven je hieronder tien tips om beter met je zorgbehoevende te communiceren.
- Maak oogcontact met je naaste.
Voordat je een gesprek met je zorgbehoevende begint, probeer je de aandacht van je zorgbehoevende te krijgen. Zorg dat zij/hij je goed kan zien en maak oogcontact. Pas daarna begin je te praten. - Vertel over het "nieuws van de dag". Het "nieuws van de dag" is een gemakkelijk onderwerp om over te praten. Vertel bvb. over familieleden en bekenden of neem door wat je die dag gaat doen of hebt gedaan. Spreek vanuit jezelf. Vertel bijvoorbeeld wat jij hebt gegeten ipv. aan je zorgbehoevende vragen wat zij/hij heeft gegeten. Je zorgbehoevende kan luisteren en inpikken waar zij/hij kan.
- Rustig en duidelijk praten.
Heb je een luide stem of spreek je snel? Pas dan je tempo en stemvolume aan. Het is voor je zorgbehoevende lastig om goed te luisteren als je met een luide stem of te snel spreekt. Spreek rustig, duidelijk en articuleer zonder te overdrijven. Fluisteren is ook niet fijn, dat kan je zorgbehoevende achterdochtig maken. - Geef ruimte om te reageren.
Als de ziekte "dementie" van je zorgbehoevende vordert, zal jij het gesprek steeds meer gaan "dragen". Het is daarom belangrijk dat je bewust ruimte schept voor je zorgbehoevende om te reageren. Met korte zinnen en één boodschap per zin kan je, je zorgbehoevende jouw boodschap gemakkelijker begrijpen. Een korte stilte geeft haar/hem de tijd om met woorden, blikken, geluiden of gebaren te reageren op wat je vertelt. - Vraag om inbreng.
Het is voor je zorgbehoevende fijn als je laat merken dat je het waardeert als zij/hij iets inbrengt in het gesprek. Door het stellen van eenvoudige vragen help je haar/hem om deel te nemen. Vragen die zij/hij met "ja" of "neen" kan beantwoorden zijn het makkelijkst. Het boekje “Spreken over vergeten” (zie ook download bij “Tips”) kan hierbij helpen. - Zoek naar andere vormen van communicatie.
Communicatie hoeft niet altijd een gesprek te zijn. Samen een lied zingen, foto’s kijken, handen zachtjes masseren of gewoon stil naast elkaar zitten zijn ook manieren van communiceren en contact maken. - Prikkel de zintuigen.
Wanneer je zorgbehoevende moeite krijgt met het begrijpen van woorden, kan het helpen om meerdere zintuigen te prikkelen. Als je zorgbehoevende een gedekte tafel ziet en het eten ruikt, zal zij/hij beter begrijpen wat je bedoelt met de woorden: "We gaan aan tafel". - Lichaamstaal wordt belangrijker.
Naarmate de ziekte "dementie" van je zorgbehoevende vordert, wordt zij/hij gevoeliger voor lichaamstaal. Hóé je iets zegt, wordt belangrijker dan wát je zegt. Je zorgbehoevende zal het merken en voelen wanneer jij je bijvoorbeeld vrolijker voordoet dan je bent. Het helpt als je je daarvan bewust bent. - Geniet van het onverwachte.
Een gesprek kan soms een verrassende wending krijgen door een onverwachte grappige opmerking of een spontaan gebaar. Probeer mee te gaan in de situatie die je zorgbehoevende schetst en geniet er samen van. Humor is daarin een mooi hulpmiddel, zeker als je er zelf vrolijk van wordt. - Accepteer dat niet alles in een gesprek hoeft te kloppen.
Als je een gesprek hebt met je zorgbehoevende, wees dan niet al te streng op de feiten. Je zorgbehoevende zal misschien niet alles meer precies weten, maar dat geeft niet. Het heeft weinig zin om je zorgbehoevende steeds te corrigeren of tegen te spreken. Meegaan in de versie van je zorgbehoevende werkt beter.
Bovenstaande tips zijn voorbeelden om mee te oefenen. Kijk wat past in jullie situatie.
Heb jij nog aanvullende tips voor een betere communicatie met je zorgbehoevende? Mail ze ons en ik vul ze aan, want samen weten we meer.
Komt van: “Alzheimer Nederland”, aangepast aan onze Belgische spreektaal.