Tekst van 2019; 23/05/2024 is verwijderd en helemaal opnieuw aangepast 13/09/2024!

Zeer belangrijke wijziging -> er is GEEN stem/opkomstplicht meer maar wel een stemrecht op 13 oktober 2024 in Vlaanderen.

Op 13 oktober 2024 gaan we stemmen voor de gemeente- en provincieraadsverkiezingen. Hoeveel dit zullen zijn per gemeente en provincie gaan we hier niet opsommen. Dit zou veel te ver gaan.

Tekst van Vlaanderen.be
rechtstreekse link:
Lokale verkiezingen 2024: wat is er nieuw? | Vlaanderen.be

Lokale verkiezingen 2024: wat is er nieuw?

Bij de lokale en provinciale verkiezingen op zondag 13 oktober zijn er een aantal nieuwigheden tegenover de vorige verkiezingen. We zetten ze even op een rij.

De afschaffing van de opkomstplicht
Kiezers zijn niet meer verplicht om te gaan stemmen voor de lokale en provinciale verkiezingen van 13 oktober 2024. Iedere kiesgerechtigde krijgt een uitnodigingsbrief (in plaats van een oproepingsbrief) om hun stem al dan niet uit te brengen in het stemhokje.

De afschaffing van de invloed van de lijststem op het aanwijzen van verkozenen binnen een lijst. 
Kiezers kunnen stemmen op individuele kandidaten, maar kunnen ook hun stem aan een lijst geven. Dat laatste is de lijststem. De lijststem blijft bestaan, maar zal geen invloed meer hebben op de aanwijzing van verkozenen. Ze tellen dus niet meer mee bij de aanwijzing van de verkozenen. De kandidaten zullen verkozen worden in de volgorde van het aantal voorkeurstemmen dat ze hebben behaald.  
Vroeger werden lijststemmen overgedragen naar de kandidaten, in volgorde van hun rangorde op de kandidatenlijst. De kandidaten die bovenaan de lijst stonden, konden zo gebruik maken van de lijststemmen om verkozen te geraken. Die overdracht van lijststemmen wordt afgeschaft.
Meer over de aanwijzing van verkozenen

Kandidaat met meeste naamstemmen van de grootste fractie van de coalitie wordt benoemd als burgermeester
Deze regel is er gekomen om de betrokkenheid en stemgewicht van kiezer te vergroten en dus ook impact van kiezer op lokaal beleid. De verkozene met de meeste naamstemmen van de grootste coalitiefractie, wordt de burgemeester. Wil die persoon de ambt niet opnemen, dan gaat het naar degene met de tweede meeste naamstemmen van de grootste coalitiefractie.
Meer over de aanwijzing van de burgemeester

De invoering van een tijdelijk en exclusief initiatiefrecht om een meerderheidscoalitie te vormen  voor de stemmenkampioen van de grootste lijst  
Na de gemeenteraadsverkiezingen krijgen de verkozenen in afnemende volgorde van lijstgrootte een initiatiefrecht toegekend, waarmee ze een meerderheid kunnen vormen. Het initiatiefrecht komt eerst toe aan de verkozene met het meeste naamstemmen van de grootste lijst. Die verkozene krijgt 14 dagen de tijd om een meerderheid te vormen. Die termijn start de dag die volgt op de dagtekening van het proces-verbaal van de verkiezingen.
Meer over het initiatiefrecht

De bekendmaking van de fijnmazige stemresultaten
De resultaten van de verkiezingen zullen niet enkel op gemeentelijk niveau beschikbaar zijn. Vanaf 2024 kennen we de specifieke resultaten op het niveau van bepaalde deelgebieden (zoals wijken, dorpen of deelgemeenten) binnen de gemeente. Zo zien we het stemgedrag binnen die deelgebieden. Deze resultaten publiceert het ABB enkele dagen na de verkiezingen.
Meer over de bekendmaking van fijnmazige stemresultaten

Recht om vrijstelling aan te vragen om te zetelen als bijzitter
Als een kiezer twee keer heeft gezeteld als bijzitter in een stem- of telbureau, dan heeft die het recht om vrijstelling aan te vragen om nog eens te zetelen als bijzitter. Vanaf verkiezingen van 9 juni 2024 registreert het ABB wie in een stem- of telbureau als bijzitter heeft gezeteld. Vanaf 9 juni 2024 beginnen we dus met tellen en vrijstelling kan dus pas aangevraagd worden voor verkiezingen na oktober 2024 (eerste registratie op 9 juni 2024, tweede registratie kan dan op 13 oktober 2024: daarna kan dus iemand gebruik maken van recht op vrijstelling).  Vrijstelling is enkel om te zetelen als bijzitter, niet als voorzitter of secretaris.  

Iedereen van 18 jaar en ouder mag zijn stem uitbrengen, ook mensen met dementie. Zolang iemand kan en wil stemmen en ook duidelijk kan aangeven op welke partij hij wil stemmen, kan dat.

De stembureaus zijn geopend vanaf 8 uur ’s ochtends, het sluitingsuur hangt af van hoe er gestemd wordt. In de gemeenten waar nog op papier gestemd wordt, sluiten de bureaus om 14 uur. In de gemeenten waar elektronisch gestemd wordt, kan je tot 16 uur terecht. 

Waar moet ik gaan stemmen?

Iedereen stemt bij de aankomende verkiezingen in zijn eigen gemeente. Ten laatste 15 dagen voor de verkiezingen krijg je per post een uitnodigingsbrief. Daarin staat op welke locatie in je gemeente je precies moet gaan stemmen. 
De gemeente zet richturen op de uitnodigingsbrieven om (te lange) wachttijden te vermijden. Je bent niet verplicht om op deze uren te gaan stemmen, maar dit wordt ten sterkste aangeraden door de overheid.  

Wat kiezen we tijdens de verkiezingen?

Bij de regionale verkiezingen verkiezen we, afhankelijk van waar we wonen:
Bij de gemeenteraadsverkiezingen kiezen we de gemeenteraad van onze woonplaats. Hoeveel leden die telt, hangt af van de grootte van je gemeente. Hoe groter je gemeente, hoe meer leden de gemeenteraad telt. 

Bij de gemeenteraadsverkiezingen en provinciale verkiezingen is er in Vlaanderen voor de eerste keer geen opkomstplicht. Daar kan je dus vrij kiezen of je naar het stembureau gaat en of je stemt. In Brussel en Wallonië is die opkomstplicht er wel. 

Wat als je niet kan gaan stemmen?

In uitzonderlijke gevallen kan je een volmacht geven aan iemand anders. Die persoon gaat dan in jouw plaats stemmen.
Dat moet geen familie zijn, je kan aan eender welke andere stemgerechtigde een volmacht geven. Dat doe je via een volmachtformulier.

Meer weten?
Volmacht, bijzitten en geldig stemmen: hoe doe je het? | Vlaanderen.be

Personen met dementie zijn niet perse ontzet uit hun stemrecht en mogen dus zelf stemmen.
Zij kunnen een volmacht geven indien zij zich in de 7 gevallen bevinden,
vermeld op onze website:

Tips om te stemmen voor personen met dementie
De belangrijkste tips?
1. Ga op een rustig tijdstip
2. Hulp in het stemhokje mag in België. Laat u hier toch nog goed voorbereiden!
3. Je kan ook iemand de volmacht geven. De formulieren kunt u bekomen bij de gemeentelijke diensten of downloaden