75. Hoe denkt de Vlaming over het rusthuis en wil hij er ooit zelf belanden? Dit zijn de resultaten van onze enquête.

Nee, de Vlaming heeft geen hoge pet op van rusthuizen. Amper vijf procent wil graag zijn oude dag slijten in een woonzorgcentrum, blijkt uit een enquête in opdracht van Het Nieuwsblad. Maar wat opvalt: wie familie in het rusthuis heeft, is milder gestemd. En heeft sinds de coronacrisis vaak zelfs een positiever beeld gekregen. “We hebben moeten strijden tegen een gemeenschappelijke vijand. Dat heeft begrip en verbondenheid gebracht”, zegt Bernard Bruggeman.
Tom Le Bacq en Pieter Lesaffer - Zaterdag 26 februari 2022 om 03:00 Het Nieuwsblad

Samen erdoor, hoe groot de miserie ook was of is. Wie de afgelopen coronajaren naaste familie heeft gehad in een woonzorgcentrum, toont begrip voor hoe de crisis daar is aangepakt. Dat blijkt uit een enquête die Het Nieuwsblad heeft laten uitvoeren door studiebureau Ipsos bij duizend Vlamingen.
https://datawrapper.dwcdn.net/mO0M1/2/

Superpositief is ons beeld van woonzorgcentra sowieso niet. Amper 5 procent wil er later de oude dag slijten als hij of zij hulpbehoevend wordt. Een kwart van de ondervraagden heeft een negatief tot zeer negatief beeld van rusthuizen. Daartegenover is 36 procent positief tot zeer positief.

LEES OOK. RUSTHUISWIJZER. Vergelijk hier alle rusthuizen in jouw buurt: zoveel kost een kamer en dit krijg je in ruil
73. RUSTHUISWIJZER. Vergelijk hier alle rusthuizen in jouw buurt: zoveel kost een kamer en dit krijg je in ruil - dementieathome.be

Donkerste dagen

En wat opvalt: wie er al eens binnenstapt, heeft een positievere mening. Van de mensen met naaste familie in een woonzorgcentrum heeft toch al 51 procent een positief beeld, en is nog slechts 18 procent ronduit negatief. https://datawrapper.dwcdn.net/nV7do/1/https://datawrapper.dwcdn.net/kntpI/1/

En dat terwijl de woonzorgcentra zich door hun donkerste dagen hebben gesleept: bijna zesduizend rusthuisbewoners zijn overleden aan corona in Vlaanderen. En net toen het ergste coronaleed daar leek te zijn geleden, kwam het schandaalboek Les fossoyeurs, dat wantoestanden blootlegde bij de Franse woonzorggroep Orpea, die ook in België actief is. Toen bleek ook dat het duurste rusthuis van Vlaanderen op de zwarte lijst stond van het Agentschap Zorg en Gezondheid omdat er al jaren van alles fout loopt.

Lawine van slecht nieuws

Toch heeft die lawine aan slecht nieuws ons beeld van rusthuizen niet verslechterd de afgelopen twee jaar. Uit een bevraging die we met de krant in 2020 deden, spreken ongeveer dezelfde cijfers.

“Er is begrip voor wat we gedaan hebben, in die moeilijke omstandigheden”, zegt Bernard Bruggeman, gewezen CEO van woonzorggroep GVO. De woonzorgcentra werden vol getroffen door corona, vooral tijdens de eerste golf. “We hadden een gemeenschappelijke vijand. Zowel de bewoners, de woonzorgcentra zelf als de familieleden moesten de strijd aanbinden met het virus. We zijn er samen door gemoeten, dat heeft verbondenheid gecreëerd.” https://datawrapper.dwcdn.net/izMFA/2/

Hoe dichter mensen dat volgden, hoe positiever ze er nu over zijn. Van wie elke week langskomt in een rusthuis, zegt 43 procent dat z’n beeld van woonzorgcentra positiever geworden is sinds de coronacrisis. Bij wie maar elke maand komt, is dat maar 31 procent. Bij wie nooit komt, is dat 12 procent. Zelfs wie een naast familielid heeft verloren in het rusthuis is opvallend positiever. Veertig procent van hen zegt nu een positiever beeld te hebben.

“Mensen tonen begrip, en hun grootste respect en appreciatie gaan naar het personeel en hoe zij zich ingezet hebben”, zegt Stijn Van Maele, die woonzorgcentrum Sint-Remigius leidt in het West-Vlaamse Pittem. “We zijn in een situatie terechtgekomen die we voordien niet kenden. Er zijn isolatieregels gekomen, versoepelingen, verstrengingen, soms kon het om de paar dagen veranderen. Maar als je daar open over communiceerde met de familie, viel dat goed mee. Iedereen is tot het uiterste gegaan, dat beseffen de familieleden ook.”

LEES OOK. Bewoners tonen hun gepeperde rusthuisfactuur: “Het spaargeld is op en bijsparen gaat niet meer”
74. Bewoners tonen hun gepeperde rusthuisfactuur: “Het spaargeld is op en bijsparen gaat niet meer” - dementieathome.be

Eenzaamheid is nog gegroeid sinds corona

Verstrengen, versoepelen, isolatie, gesloten deuren: de coronabeperkingen hebben het aantal bezoekjes aan de woonzorgcentra fors afgeremd. Eén op de vijf Vlamingen met naaste familie in een rusthuis is al minstens een jaar lang niet meer op bezoek gegaan.

De grootste beperkingen door corona dateren al van 2020. Maar ook vorig jaar heeft de pandemie nog een grote impact gehad op het contact dat familie kon hebben met rusthuisbewoners. Uit onze enquête blijkt dat één op de vijf Vlamingen met naaste familie in een rusthuis al meer dan een jaar niet meer in dat woon-zorgcentrum is geweest.

“Dat kan op zich snel weer keren, maar we mogen niet vergeten dat de regels in de woonzorgcentra heel streng zijn geweest en nog altijd streng zijn”, zegt professor Anja Declercq (LUCAS - KU Leuven). “Bij een besmetting in een wzc wordt bezoek nog altijd sterk afgeraden. De vraag is of je die strengere lijn dan in de “gewone” maatschappij nog moet aanhouden. De gemiddelde verblijfsduur in een woon-zorgcentrum is minder dan twee jaar. Het aantal overlijdens door corona ligt nu ook veel lager dan tijdens de eerste golf. Men zou meer naar de stem van de bewoners moeten luisteren.”

“Iemand die besmet geraakt in een woon-zorgcentrum moet tien dagen in isolatie en alleen op de kamer blijven. Een oudere die nog thuis woont moet maar zeven dagen in isolatie. Die opdeling zou er niet meer mogen zijn”, zegt ook Sarah Dupont, die directeur is in woon-zorgcentrum Keyhof in Huldenberg.

Moet het zorgpersoneel in rusthuizen zich verplicht laten vaccineren?

Over de verplichte vaccinatie van het zorgpersoneel is al veel gedebatteerd. Voor de rusthuizen staan drie op de vier Vlamingen achter die verplichting.

Moet het rusthuispersoneel volledig gevaccineerd zijn?

Moet het zorgpersoneel zich verplicht laten vaccineren? Daar is al maandenlang controverse over, en het was ook de belangrijkste inzet voor de grote coronabetoging afgelopen november, die 35.000 mensen in Brussel op de been bracht. In de enquête van Ipsos staat 75 procent van de Vlamingen vandaag achter zo’n verplichting voor het personeel van de rusthuizen. 10 procent is helemaal tegen, de overigen zijn onbeslist.

Oorspronkelijk wilde de minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke (Vooruit), die vaccinatieplicht op 1 april laten ingaan. Ongevaccineerd zorgpersoneel zou vanaf die datum ontslagen of geschorst worden. Intussen is die datum officieel opgeschoven naar 1 juli, maar het ziet ernaar uit dat zelfs dan die verplichting nog niet ingaat. Deze maatregel is intussen ingehaald door de realiteit. De dreiging van het coronavirus is sterk verminderd. Dat is trouwens ook in de rusthuizen het geval, waar wel nog vrij veel uitbraken zijn, maar nog nauwelijks zieken. Bovendien maakt dat in Vlaanderen, waar 94 procent van het zorgpersoneel in de rusthuizen gevaccineerd is, nog nauwelijks verschil - in Wallonië ligt die vaccinatiegraad op 78 procent en in Brussel op 67 procent. https://datawrapper.dwcdn.net/uCZay/1/

De ministerraad heeft vrijdag het licht op groen gezet voor de verplichte vaccinatie op 1 juli. Doel is om in de eerste plaats de wetgeving klaar te hebben wanneer dat nodig zou blijken. “Met die timing kan nog geschoven worden in functie van de epidemiologische situatie”, liet minister Vandenbroucke weten.

Zeven op de tien ondervraagden is ook voor een verplichte vaccinatie van de rusthuisbewoners. In de meeste rusthuizen ligt de vaccinatiegraad nu al tussen de 95 en 100 procent.

Moet de overheid bijpassen als de kost van een kamer hoger is dan je pensioen?

Als de prijs van een rusthuiskamer hoger is dan het pensioen, dan moet de overheid het verschil bijpassen. Dat vinden zeven op de tien Vlamingen.
https://datawrapper.dwcdn.net/cvMrA/4/

Het verblijf in een woonzorgcentrum kost gemiddeld zo’n 1.800 euro per maand, een prijs die ruim 500 euro hoger ligt dan het gemiddelde pensioen. Een grote meerderheid van de ondervraagden vreest dan ook dat zijn pensioen niet zal volstaan om de rusthuisfactuur te betalen. “Een terechte vrees”, zegt Johan Truyers van seniorenvereniging Okra-Zorgrecht. “We merken ook dat mensen het steeds moeilijker krijgen om die factuur betaald te krijgen. Vanuit de OCMW’s krijgen we signalen dat meer ouderen bij hen aankloppen.”
https://datawrapper.dwcdn.net/gN2VN/1/

Al zou er wel beterschap op komst moeten zijn. De Vlaamse regering werkt aan een automatische toekenning van de steun waarop bejaarden met een laag inkomen recht op hebben. “Nu is dat een omslachtige procedure, en mensen weten niet altijd dat ze daar recht op hebben”, zegt Truyers. “Als dat automatisch gaat, zullen er zeker meer mensen beroep op doen.” Dat komt meteen voor een stuk tegemoet aan de vraag van 71 procent van de ondervraagden: als het pensioen lager ligt dan de rusthuisfactuur, moet de overheid het verschil bijpassen.

Ten slotte blijken de meesten niet zo happig om meer te betalen, om zo het personeel in de rusthuizen een beter loon te geven. Eén op vier Vlamingen zou daartoe wel bereid zijn.
https://datawrapper.dwcdn.net/anTbP/1/https://datawrapper.dwcdn.net/o03cB/1/

Wat zijn de belangrijkste factoren bij het kiezen van een rusthuis?

In de keuze voor een rusthuis speelt de factuur een grotere rol dan bijvoorbeeld de ligging in de eigen gemeente.
https://datawrapper.dwcdn.net/nEjGb/1/

De prijs is voor 75 procent van de Vlamingen een belangrijke factor als ze voor de keuze van een rusthuis staan. Dat is meer dan de kwaliteit (66 procent), de bekwaamheid van het personeel (65 procent) of de ligging (39 procent). “Al is er natuurlijk een verschil tussen een mening op voorhand en de realiteit”, zegt Johan Truyers van seniorenvereniging Okra-Zorgrecht. “Dit is een hypothetische vraag aan mensen die op dit moment niet voor de keuze staan. In de realiteit komt die vraag vaak op een moment van crisis, bijvoorbeeld vanuit een ziekenhuisopname, en kies je het woonzorgcentrum waar er op dat moment plaats is, ongeacht de prijs.”

Zo gingen we te werk

In opdracht van Het Nieuwsblad heeft onderzoeksbureau Ipsos tussen 31 januari en 6 februari een representatief staal van 1.000 Vlamingen bevraagd. Zij zijn tussen 20 en 70 jaar.