Toen zijn vrouw Noëlla in 2017 liet weten dat ze wou scheiden, viel Bart compleet uit de lucht. Ja, er waren strubbelingen en zijn vrouw leek de laatste jaren veranderd, maar toch. Pas vier jaar later kwam de verklaring: Noëlla had jongdementie. Als de aandoening eerder was opgespoord, waren ze vandaag nog getrouwd.
Tom de Leur dinsdag 13/02/2023 om 21:30 Het nieuwsblad
“Ik ben een buitenmens”, zegt Noëlla zachtjes. We staan in de tuin van Huis Lotus, een afdeling voor mensen met jongdementie van woonzorgcentrum Roosendaelveld in Mechelen. Noëlla zit op een bank naast Bart. Het verhaal van de twee intelligente, zachte, lieve mensen kent in 1991 een lawaaierig begin. Terwijl Luc Steeno de studenten op het Smartlappenfestival in Leuven mee laat blèren op Ik mis je elke dag, kijkt een student handelsingenieur een studente kinesitherapie in de ogen. Een dag later staat hij aan haar kot. Ze is verbaasd dat hij zo stipt is en noemt hem Bert in plaats van Bart. Aan het einde van de avond hebben de twee het al over namen voor hun toekomstige kinderen.
Noëlla Borghlevens (52) wordt kinesiste en psychotherapeute, gespecialiseerd in begeleiding van ouders met kinderen die een beperking hebben. Bart Horsten (53) zelfstandig adviseur voor bedrijven. Hun kinderen noemen ze Jonas (27) en Fien (25). Het koppel uit Oud-Turnhout had vandaag eigenlijk nog getrouwd moeten zijn, maar rond haar 45ste begon bij Noëlla iets te veranderen. Ze werd vergeetachtig, klaagde over stress op het werk. Ze werd ontslagen, zat een halfjaar thuis met een burn-out. Er draaide zand in de molen in haar hoofd. In die van haar huwelijk ook, zegt Bart: “Dan zaten we aan het ontbijt en spraken we af dat Noëlla eten zou halen. ’s Avonds was er niets in huis. Daar kwam ruzie van, natuurlijk.”
Olie op het vuur
In 2017, toen Bart voor het werk in China was, kreeg hij plots telefoon van Noëlla. “Ik wil scheiden.” Hij viel uit de lucht. “Ik wist dat we het moeilijk hadden, maar ik snapte het niet. Als we een discussie hadden, werd dat altijd uitgepraat. Maar Noëlla werd een beetje apathisch, soms agressief. En ze bleef maar dingen vergeten. Terwijl ze normaal alles kon onthouden, van nummerplaten tot telefoonnummers. Echt een olifantengeheugen.” Noëlla knikt: “De olifant is er nu niet meer.” Terug uit China zette Bart zich aan zijn computer. Hij kwam al googelend uit bij jongdementie. Voorzichtig vroeg hij Noëlla of ze zich wou laten testen. Olie op het vuur, zegt zij: “Je wil dat niet horen. Ik was boos.”
Maar Bart gaf zich niet gewonnen. Ook bij de notaris, die de scheiding moest regelen, liet hij het woord jongdementie vallen. “De notaris vroeg of Noëlla zich wou laten testen door de huisarts”, zegt Bart. “Yes, dacht ik, dit is mijn kans om de scheiding tegen te houden. Tot Noëlla van de dokter terugkeerde met een attest: Mevrouw is gezond en wilsbekwaam. Om het cru te zeggen: die huisarts is serieus in de fout gegaan. Hij had moeten doorvragen. Had hij dat gedaan, dan waren we nooit gescheiden.”
Anderhalf jaar hadden Bart en Noëlla geen contact, hooguit via de kinderen. Bart leerde iemand anders kennen, het leven ging voort. Tot Noëlla hem weer belde met de boodschap dat ze naar huis wilde komen. Bart liet het toe. “Het huis stond te koop en ik had al iemand anders, maar ik kon het haar niet verbieden.” En dan kwam de ommekeer. Bart vernam via zijn dochter dat Noëlla een nieuwe huisarts had. “Achter haar rug hebben we een afspraak gemaakt en ons verhaal verteld. Die dame is meteen in actie geschoten.” In februari 2021, zes jaar nadat Noëlla de eerste symptomen kreeg, volgde de diagnose: jongdementie. Een schok. En een opluchting voor iedereen. Noëlla had geluk: ze kon naar een nieuwe afdeling voor mensen met jongdementie in Mechelen. Eerst met de hakken in het zand, maar bij het eerste bezoek was ze verkocht: “Ik ben hier wel de jongste, maar dit is de beste plek voor mij. Ik ben hier veel buiten, er is een moestuin. Soms gaan we met de ezels wandelen.”
De valkuil: symptomen jongdementie lijken op die van een psychiatrische stoornis
Jongdementie wordt vaak over het hoofd gezien omdat de diagnose dementie sneller geassocieerd wordt met oudere leeftijd, maar ook omdat concentratie- en geheugenproblemen ook het gevolg kunnen zijn van depressie, burn-out of stress. Bovendien lijken de symptomen bij bepaalde vormen van jongdementie op psychiatrische stoornissen, zegt ouderenpsychiater Mathieu Vandenbulcke (KU Leuven).
“De op een na meest voorkomende oorzaak van jongdementie is frontotemporale dementie (aan de voor- en zijkant van de hersenen, red.). Dat kan gepaard gaan met onverschilligheid of dwangmatig gedrag. Die symptomen zie je ook bij persoonlijkheidsstoornissen, bipolaire stoornis, schizofrenie of autismespectrumstoornis. Die overlap maakt de diagnose extra moeilijk.”
Jongdementie manifesteert zich op veel manieren, van afspraken vergeten tot het niet meer kunnen bedienen van de koffiezet. “Wanneer mensen het gevoel hebben dat er iets niet pluis is, of er duidelijk iets veranderd is tegenover vroeger, is het belangrijk naar de huisarts te gaan en met een specialist te praten.” Erfelijkheid speelt een belangrijke rol bij jongdementie. Bij frontotemporale dementie is tot veertig procent van de gevallen een familiale ziekte. In de leeftijdscategorie 30 tot 65 jaar hebben 119 mensen op de 100.000 jongdementie.
Geen ex-vrouw
Er zijn dingen die Noëlla niet meer kan. De tuba of de fagot bespelen, zoals ze dat zo goed kon. Een verre reis maken met haar man. Autorijden. “Misschien maar goed ook,” zegt ze met een glimlach. Bart knipoogt: “Ik denk dat ze wel drie of vier versnellingsbakken heeft kapotgemaakt.” Schakelen gaat moeilijk als je hoofd niet meer schakelt. Of ze die dingen mist? “Niet echt. Mijn werk mis ik soms wel.” Of ze gelukkig is? Ze denkt na. “Ik ben tevreden met waar ik zit en met de mensen rond mij.” Spijt dat ze niet meer samen is met Bart? “Jawel.” Bart: “Maar ik denk dat je blij bent dat ik iemand gevonden heb. Je gunt me dat, toch?” Noëlla knikt en kijkt naar ons: “Ik snap dat, ja. Bart is geen slecht mens hè?” Bart bezoekt Noëlla nog wekelijks. Het woord ex-vrouw neemt hij niet in de mond. “Omdat we niet gescheiden zijn door huwelijksproblemen, maar door jongdementie. Ik heb me lang geschaamd voor die scheiding. Nu ben ik blij dat we ons verhaal kunnen doen, dankzij het tv-programma Restaurant misverstand.”
Noëlla beseft dat jongdementie nog meer zand in de molen zal strooien. Ze heeft er een woord voor: den Alois. Naar Alois Alzheimer, de Duitser die zijn naam gaf aan die vorm van dementie. “Zo ga ik daarmee om. (pauzeert) Af en toe denk ik na over later. Bij ons (in Huis Lotus, red.) zit nu iemand die niet meer kan praten. Die is nu stervende. Als ik niet meer kan praten, mag het voor mij stoppen. Ik wil niet minder mens worden. Ik kan gelukkig nog goed praten. Soms hakkel ik wel. Maar het gaat.” Bart kijkt naar Noëlla: “Over twee weken gaan we met z’n allen naar Eros Ramazzotti in Vorst Nationaal. Ik dacht dat je dat wel leuk zou vinden.” Toen ze elkaar pas leerden kennen, hadden ze twee vinylplaten gemeen: Kate Bush en Eros Ramazzotti. Zo blijven twee intelligente, zachte, lieve mensen toch nog een beetje samen.
‘Restaurant misverstand’, elke maandag om 20.40 uur op Eén.
Rechtstreekse link:
https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20230213_97177556?utm_source=nieuwsblad&utm_medium=newsletter&utm_campaign=ochtend&utm_content=newspart1&utm_term=1-0&adh_i=106304f031031ba055c945f42c661a89&imai=a1b4ca13-3751-4302-8d64-09a90e272eed&adh_i=106304f031031ba055c945f42c661a89&imai=a1b4ca13-3751-4302-8d64-09a90e272eed&M_BT=11150986598444&articlehash=OW1YlW7khfQ3FyxzT3PGOHWpM3RQoHKPfZAzP6YtINZKmaoZ9djvn2ooiRTXGpWMnAUbtNNvCpZqHzvWVImusxiAfFuNn1jH3nb2lDSFG3dOBcuGgCWPBFlVBCy1oxf68u0uOCLUWT3Z6N8%2BMc%2FlvTmvMFFjBwI6A4fQUgizQ5Q5ARKakja6KpXcZhQqL8AwWdIlniH09YtG%2B12Cx8ccTSknpw%2BKfGUyvbnrBf6SCBR94LTtlnoCzrDUeVXME4tfYvfvkRAKi8QOM%2FfCn8G7%2F%2FgYl4nn1khRekI5vMJmx0QOsTCZ67eEm7qbztnfLxswL4lTlvFJO3EyWpqLo3ueNA%3D%3D
Link Het belang van Limburg":
https://www.hbvl.be/cnt/dmf20230213_97899878?utm_source=hbvl&utm_medium=newsletter&utm_campaign=newsletter_ochtend&utm_content=algemeen4&utm_term=1-0&adh_i=dab94fdf593b9ff4f7e836afbbc04cd4&adh_i=dab94fdf593b9ff4f7e836afbbc04cd4&M_BT=453744824121