Hoogleraar vertelt: dit zijn nu de zes grootste ontwikkelingen op het gebied van dementie
Dementie is een complexe hersenziekte waar nog altijd veel onderzoek naar wordt gedaan. Wereldwijd werken wetenschappers keihard om deze ziekte beter te begrijpen. Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van dementie op dit moment?
uit: Margriet tijdschrift - Tekst Anniek Schelling -Beeld Getty Images/Image Source - 14 februari 2024
Hoogleraar Wiesje van der Flier, van Alzheimercentrum Amsterdam van Amsterdam UMC, geeft uitleg over de zes belangrijkste ontwikkelingen.
1. Medicijnen
“In Amerika zijn onlangs twee nieuwe alzheimermedicijnen goedgekeurd door de Food and Drug Administration (FDA). De goedkeuring van een derde zit eraan te komen. Dit brengt hoop voor de behandeling van dementie,” zegt de hoogleraar. “Deze medicijnen zijn niet dé oplossing tegen deze ziekte, maar helpen wel om het ziekteproces bij een deel van de patiënten te vertragen. Na deze eerste medicijnen volgen er hopelijk meer. Het is in elk geval een zeer positief toekomstsignaal.”
Momenteel beoordeelt het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) of deze medicijnen groen licht krijgen voor gebruik in Europa. “Als dat positief uitpakt, volgt het traject in Nederland om te bepalen of deze medicijnen worden opgenomen in het verzekeringspakket en vergoed zullen worden.”
2. Doorbraak in diagnostiek
“Recent onderzoek van mijn collega’s heeft geleid tot de identificatie van vijf subtypes van alzheimer. Dat is echt een doorbraak,” vertelt Van der Flier. “Dit opent de deur voor meer gepersonaliseerde behandelingen in de toekomst, vergelijkbaar met benaderingen in de kankerbehandeling. Wat nu als eerste nodig is, is meer onderzoek om de effectiviteit van medicijnen voor elke subtype te bepalen.”
3. Bloedtesten
Om alzheimer goed te herkennen, zijn ook bloedtesten veelbelovend. “In plaats van dure PET-scans en ruggenprikken, kunnen eenvoudige bloedtests in de toekomst een nauwkeurige diagnose stellen. Momenteel baseren we diagnoses vaak op symptomen, maar dat is niet altijd accuraat. Hoewel 85 procent van de diagnoses correct is, is er ruimte voor verbetering om de 15 procent foutieve diagnoses te verminderen.”
De ontwikkeling van die bloedtests gaat razendsnel, zegt de hoogleraar. “Dit betekent niet dat ze volgende week ineens beschikbaar zijn. Maar het is realistisch dat je dit binnen een paar jaar zult zien bij huisartsen en geheugenpoliklinieken.” Belangrijk om te onthouden, zegt Van der Flier: “Een diagnose zal een arts nooit alleen maar stellen aan de hand van een bloedtest. Er zal altijd gekeken worden naar de symptomen en er zal een neuropsychologisch onderzoek plaatsvinden.”
4. Digitale test
De MMSE (Mini-mental state examination) is een vragenlijst die wordt gebruikt als er een vermoeden is dat iemand geheugenproblemen of dementie heeft. Uit de vragen komt een score die duidelijk maakt hoe het gaat met iemands geheugen, taalvermogen en concentratie (cognitieve vaardigheden). Op dit moment gebeurt dit nog schriftelijk. “Maar er vinden ook veel ontwikkelingen plaats om vragenlijsten en tests te digitaliseren. Dit scheelt een specialist veel tijd en geeft de patiënt de mogelijkheid om het geheugen thuis achter de computer te testen.”
5. ABOARD Cohort
ABOARD Cohort is een belangrijk onderdeel van het grootschalige onderzoek naar dementie en de ziekte van Alzheimer. Het is een landelijke dataverzameling. “Er is nu (nog) geen medicijn en ook genezing is niet mogelijk. Wat is ervoor nodig om dat wel te krijgen? Goede diagnoses, prognoses en preventiemaatregelen. Om daar meer over te leren, hebben we dit project opgezet, waarbij we hulp zoeken van alle Nederlanders ouder dan 45 jaar.”
Een belangrijk doel van het project is het versnellen van onderzoek op het gebied van dementie en alzheimer. Wat kun jij doen? “Maak een uurtje vrij voor alzheimer en vul onze vragenlijsten in,” zegt Van der Flier. “Dit geeft ons een heleboel data en hopelijk belangrijke inzichten in het verloop van het hele ziekteproces.”
6. Leefstijl
Begrijpen hoe leefstijl invloed heeft op het behoud van een gezond brein, is ook een groeiend onderzoeksgebied. “Beweging, gezonde voeding (het mediterraan dieet), sociaal én mentaal actief blijven, zijn cruciale elementen. Een gezonde leefstijl kán de kans op dementie kan verminderen, maar de vertaling naar effectieve behandelingen blijft een uitdaging,” zegt Van der Flier.