'Maar ik ben helemaal niet ziek’; anosognosie bij dementie

Dementie is al zwaar genoeg, voor patiënt en verzorger. Toch komt er vaak nóg een ingewikkelde aandoening bij kijken: anosognosie. Wat is deze aandoening precies? En hoe kun je er het best mee omgaan? Dit zijn de hulpmiddelen die je kunt inzetten.
Uit: Margriet tijdschrift - Tekst Melissa van Noort - Beeld Getty Images - 20 mei 2024
Bron: MindBodyGreen, The AFTD, Topaz

Wat is anosognogie?

Anosognosie betekent een verstoord of ontkend ziekte-inzicht en komt voor bij verschillende neurologische aandoeningen. Als een dementerende ook anosognosie heeft, gelooft diegene erin dat ze niet ziek is. De aandoening ontstaat door een beschadiging in de hersenen; het lichaam geeft niet de juiste signalen af. Anosognosie maakt de zorg voor dementerenden moeilijker, want als je denkt dat je niet ziek bent, denk je ook dat je geen zorg nodig hebt.

De aandoening kan veel narigheid met zich meebrengen. Zo wordt de persoon met dementie vaak boos als iemand de symptomen of beperkingen aansnijdt. Ook overschat de dementerende vaak in hoeverre ze nog in staat is dagelijkse handelingen uit te voeren, zoals bijvoorbeeld autorijden. Ze zal blijven volhouden dat ze het nog prima kan en wordt boos als haar partner de autosleutels niet wil overhandigen. Dit brengt zowel de dementerende als de mensen om haar heen in een lastige positie.

Hoe ga je ermee om?

Het is belangrijk en goed om te weten wat je moet doen als je een dierbare hebt met anosognosie. Hier dus een aantal punten waar je op kunt letten:

- Probeer je dierbare de onafhankelijkheid te geven waar dit mogelijk is. Het is immers belangrijk dat de persoon het gevoel krijgt dat iedereen op haar vaardigheden vertrouwt, omdat ze dat zelf ook doet. Als je denkt dat ze een taak kan uitvoeren zonder zichzelf schade toe te brengen, geef haar dan die ruimte.  
- Stel zelf voor om samen activiteiten te doen. Denk hierbij aan koken, wandelen of boodschappen doen. Op die manier kun je hulp bieden zonder de persoon het idee te geven dat ze het zelf niet kan.
- Als de emotie haar teveel wordt, kan het helpen om haar gevoelens te erkennen. Zorg dat je niet de feiten aanhaakt, dit zal de situatie alleen maar onprettiger maken. Zij is zich niet bewust van de feiten. Een luisterend oor is genoeg. En belangrijk: vat dingen die ze zegt niet persoonlijk op, ze heeft geen controle over haar cognitieve functie. 
- Blijft het lastig om tot je dierbare door te dringen? Bezoek samen een professional die de situatie aan haar uitlegt. Zo zal het geen strijdpunt worden in de relatie die je hebt met je dierbare.